Kiedy dom staje się zabytkiem?

Uznanie nieruchomości za zabytek ogranicza możliwość jego użytkowania a na właściciela nakładane są szczególne zobowiązania znajdujące się pod ścisłą ochroną konserwatora zabytków. W Oławie takich obiektów jest 348, w powiecie łącznie 1881. By rozwiać wątpliwości właścicieli wiekowych budynków skontaktowaliśmy się z zastępcą Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków - Ewą Kicą.

- Nie ma określonego czasu po jakim budynek uznaje się za zabytek. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami podaje, iż zabytkiem stać może się każdy budynek, który ma znaczenie dla historii i nauki przez co powinien być zachowany. Może nim być również budynek powstały w latach 50., czy 60. jeśli przedstawia sobą cechy charakterystyczne dla architektury danego okresu i może mieć znaczenie dla jej historii. Powinny jednak to być dzieła architektury o charakterze wybitnym. W opinii urzędniczki istnieją dwa rodzaje zabytków - obiekty o ścisłej ochronie konserwatorskiej, wpisane do rejestru zabytków i jest to decyzja administracyjna. Właściciel staje się stroną postępowania, a wielu z nich popiera taką możliwość i również składa o to wniosek. W tym wypadku obie strony uczestniczą w procesie. Drugą grupą są obiekty znajdujące się w gminnej ewidencji zabytków. Jeśli gmina nie posiada takiego wykazu są to obiekty wyznaczone do ujęcia w wojewódzkim wykazie zabytków przez konserwatora i taka decyzja nie jest ustalana w porozumieniu z właścicielem. Co więc zrobić, gdy właściciel chce się ustrzec przed wpisaniem nieruchomości do takiego wykazu? - Jeśli właściciel stwierdzi, że jego obiekt jest ujęty w miejscowym planie ochrony zabytków i chciałby, by budynek został zdjęty z tej listy może oczywiście złożyć o to wniosek, który będzie rozpatrywany jeśli np. w międzyczasie obiekt uległ znacznej przebudowie. My możemy zwracać się do instytucji eksperckich w celu sprawdzenia statusu obiektu, jednak każda sprawa powinna być rozpatrywana indywidualnie - mówi Ewa Kica.

Możliwość uchronienia budynku przed wpisaniem do rejestru w praktyce jednak nie istnieje. Rozeznanie w liście potencjalnych obiektów zabytkowych prowadzone było w latach 90-tych, zdaniem zastępcy konserwatora wielokrotnie je weryfikowano jednak mogą się na niej znaleźć błędy, które można powtórnie rozpatrzeć. Co można, a czego nie można właścicielowi zabytkowego obiektu? - Pod kontrolą konserwatora znajdują się działania wymagające pozwolenia na budowę. Nie dotyczą one wnętrza, a sposobu zagospodarowania terenu jak rozbudowa czy nadbudowa. Takie decyzje powinny być z nami uzgadniane.

[ML]