Od stycznia zasiłek pogrzebowy rośnie do 7 tys. zł.

W 2024 r. ZUS wypłacił blisko 360 tys. zasiłków pogrzebowych, na łączną kwotę 1 44 0 mln zł. Najwięcej zasiłków wypłaciliśmy w województwie śląskim (50,5 tys.) i mazowieckim (48,7 tys.), najmniej – w podlaskim (8,5 tys.).

Zasiłek otrzyma osoba, która pokryła koszty pogrzebu

Członkom rodziny zmarłego przysługuje pełna kwota zasiłku pogrzebowego – 4 tys. zł.

- O zasiłek pogrzebowy mogą ubiegać się członkowi rodziny a także osoby niespokrewnione czy instytucje, która poniosły koszty pogrzebu i je udokumentują. Wysokość zasiłku dla członków rodziny to 4 tys. zł do końca 2025 r., a od 2026 r. – 7 tys. zł – niezależnie od faktycznych kosztów pogrzebu – mówi Iwona Kowalska-Matis regionalna rzeczniczka prasowa ZUS na Dolnym Śląsku.

Rzeczniczka wyjaśnia, że osobom spoza rodziny świadczenie wypłaca się do wysokości faktycznych wydatków, ale nie więcej niż limit. W sytuacji, gdy za pochówek zapłaci np. dom pomocy społecznej, gmina lub pracodawca albo koszty pogrzebu pokrywa kilka osób lub zasiłek dzieli się proporcjonalnie.

Przykład: 4000 zł to 100%. Na pogrzeb łącznie wydano 10 000 zł. Na przykład jedna osoba spoza rodziny wydała 3 000 zł (to jest 30% z 10 000 zł), a druga 7000 zł (to jest 70% z 10 000 zł). Pierwsza osoba dostanie 1200 zł (30% z 4000 zł), a druga 2800 zł (70% z 4 000 zł).

Zasiłek przysługuje temu, kto pokrył koszty pogrzebu osoby ubezpieczonej w ZUS (pracownik, emeryt, rencista) lub członka jej rodziny. Do rodziny zalicza się m.in. małżonka, rodziców, dzieci (własne, przysposobione, z rodziny zastępczej), rodzeństwo, dziadków, wnuki czy osoby pod opieką prawną. Świadczenie mogą też otrzymać pracodawca, DPS, gmina, powiat lub instytucja religijna, jeśli pokryły koszty pogrzebu.

Jakie wydatki ZUS uznaje przy wypłacie zasiłku?

Kosztami pogrzebu są udokumentowane rachunkami koszty powstałe od chwili śmierci osoby, po której przysługuje zasiłek, do chwili zakończenia pochówku. Nie mogą to być koszty, które nie zostały poniesione bezpośrednio na pochówek, np. koszty nagrobka, koszty pobieranej przez zakład pogrzebowy opłaty za złożenie w oddziale ZUS wniosku o zasiłek, koszty konsolacji czy kwiatów.

Przedawnienie roszczeń o wypłatę zasiłku

Na zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy jest 12 miesięcy od dnia śmierci, po której przysługuje zasiłek. Jeśli ten termin nie zostanie dotrzymany, wówczas prawo nie przysługuje.

Wyjątek stanowi sytuacja, gdy złożenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w tym terminie nie było możliwe z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej.

- W takiej sytuacji prawo do zasiłku wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu, a dokumentem potwierdzającym te okoliczności jest zaświadczenie policji lub prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu lub inny dokument urzędowy potwierdzający przyczyny – wyjaśnia Kowalska-Matis.

W razie donacji zwłok na cele naukowe sprawienie pogrzebu możliwe jest dopiero po przekazaniu rodzinie przez instytucję naukową szczątków osoby zmarłej po zakończeniu badań. Z przyczyn, więc całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej do zasiłku pogrzebowego nie ma ona możliwości zgłoszenia wniosku o wypłatę w ciągu ustawowych 12 miesięcy. Osoby uprawnione mogą, więc złożyć wniosek o zasiłek pogrzebowy za pogrzeb tzw. symboliczny wraz z fakturami dokumentującymi poniesione koszty.

Zmiana w zasiłku pogrzebowym

Od sierpnia zmieniły się przepisy dotyczące zasiłku pogrzebowego w sytuacji, gdy dziecko urodzi się martwe, ale nie zostanie sporządzony akt urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe.

- Jeżeli nie zostanie sporządzony akt urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, dokumentem, który wystarczy do tego, by ubiegać się o zasiłek pogrzebowy, jest karta zgonu lub zaświadczenie od lekarza bądź położnej – wyjaśnia Iwona Kowalska-Matis.

Wcześniej, jeżeli nie został sporządzony akt urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, kobiety po stracie ciąży nie mogły skorzystać z prawa do zasiłku pogrzebowego

Jak złożyć wniosek?

Aby otrzymać zasiłek pogrzebowy, należy wypełnić wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego (Z-12) i złożyć go w oddziale ZUS, przesłać pocztą tradycyjną, przekazać przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS (PUE)/eZUS lub za pośrednictwem upoważnionego zakładu pogrzebowego. Choć sam wniosek można złożyć elektronicznie lub wysłać pocztą, rachunki trzeba dostarczyć w oryginale albo w postaci kopii potwierdzonych przez bank za zgodność z oryginałami.  

Do wniosku o zasiłek należy również dołączyć:

• odpis skrócony aktu zgonu (na prośbę wnioskodawcy oddział ZUS sam może uzyskać odpis skrócony aktu zgonu z urzędu stanu cywilnego),
• dokument potwierdzający pokrewieństwo lub powinowactwo osoby składającej wniosek ze zmarłym, np. skrócony odpis aktu urodzenia,
• zaświadczenie płatnika składek (na przykład pracodawcy) o tym, że wnioskodawca albo zmarły jest lub był objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi – w przypadku osoby ubezpieczonej (nie dotyczy to osób, które mają pozarolniczą działalność i osób, które z nimi współpracują).

Kiedy składasz dokumenty?

• do 12 miesięcy od dnia śmierci,
• do 12 miesięcy od dnia pogrzebu – jeśli na przykład był problem z odnalezieniem zwłok lub identyfikacją zmarłego.

Wtedy należy dołączyć dokument, który potwierdzi powód opóźnienia np. zaświadczenie z policji lub prokuratury albo odpis zupełny aktu zgonu, lub inny dokument urzędowy, który potwierdzi okoliczności lub przyczyny, które uniemożliwiły wcześniejsze złożenie wniosku.

Więcej na stronie ZUS

Źródło: Iwona Kowalska-Matis Regionalny Rzecznik Prasowy ZUS Województwa Dolnośląskiego