Co może zgłosić sygnalista w firmie?
Pytanie o to, co może zgłosić sygnalista w zakładzie pracy, często budzi wątpliwości pracowników organizacji. Jednocześnie whistleblowing stał się integralną częścią polskiego porządku prawnego po wejściu w życiu ustawy o ochronie sygnalistów i trzeba stosować go prawidłowo. Sprawdź, jakie prawa przysługują sygnalistom.
Kim jest sygnalista w zakładzie pracy?
Jak wskazuje polski ustawodawca w art. 4 ust. 1 ustawy o ochronie sygnalistów, sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa, uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Z reguły będzie to pracownik lub współpracownik, ale status sygnalisty przysługuje także wspólnikom, akcjonariuszom, stażystom, praktykantom i wielu innym grupom osób.
Pojęcie naruszenia prawa należy rozumieć, jako działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem, lub mające na celu obejście prawa dotyczące jednego z obszarów wymienionych w art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie sygnalistów.
Sygnalista w zakładzie pracy a zgłaszanie naruszeń prawa
Zakres przedmiotowy, w jakim sygnaliści w zakładzie pracy mogą dokonywać zgłoszeń, jest bardzo szeroki i dotyczy dziedzin wskazanych wprost w przepisach:
- korupcji,
- zamówień publicznych,
- usług, produktów i rynków finansowych,
- przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
- bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami,
- bezpieczeństwa transportu,
- ochrony środowiska,
- ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego,
- bezpieczeństwa żywności i pasz,
- zdrowia i dobrostanu zwierząt,
- zdrowia publicznego,
- ochrony konsumentów,
- ochrony prywatności i danych osobowych,
- bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych,
- interesów finansowych Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej,
- rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym publicznoprawnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych,
- konstytucyjnych wolności i praw człowieka i obywatela — występujące w stosunkach jednostki z organami władzy publicznej i niezwiązane ze wskazanymi wyżej obszarami.
Dodatkowo trzeba zaznaczyć, że podmiot prawny w ramach regulacji zgłoszeń wewnętrznych może rozszerzyć whistleblowing na standardy etyczne lub regulacje wewnętrzne, które zostały opracowane na podstawie przepisów prawa. Przykładem takiego rozszerzenia może być objęcie procedurą dla sygnalistów ładu korporacyjnego, powszechnie wdrażanego w spółkach notowanych na GPW.
Jak wygląda ochrona sygnalistów?
Sygnaliście, który dokonał zgłoszenia naruszenia prawa, przysługuje ochrona przed działaniami odwetowymi ze strony danego podmiotu. Przykładowy zakres działań odwetowych został wskazany w art. 12 ust. 1 ustawy o ochronie sygnalistów i obejmuje m.in. odmowę nawiązania stosunku pracy lub jego rozwiązanie lub jego rozwiązanie, obniżenie wynagrodzenia za pracę, czy przeniesienie na niższe stanowisko.
Whistleblower, które prawa zostały naruszone, może domagać się odszkodowania. Ma także prawo do zachowania anonimowości i poufności zgłoszenia.
Jak skutecznie wdrożyć ochronę sygnalistów?
Wdrożenie procedur whistleblowingu jest prawnym obowiązkiem wielu firm. Aby ten proces przeprowadzić sprawnie, warto skorzystać ze wsparcia kancelarii prawnej z wieloletnim doświadczeniem w obsłudze przedsiębiorstw. Prawnicy z Kancelarii Oniszczuk & Associates pomogą zaprojektować wewnętrzne procesy, opracują dokumenty wymagane przepisami o sygnalistach, przeprowadzą badanie compliance i zajmą się bieżącą obsługą podmiotu gospodarczego.
[Artykuł partnera]
